Het risico op dementie blijft dalen : vooral een gezonde leefstijl helpt enorm
Een zeventigjarige loopt minder risico op dementie dan tien jaar geleden, blijkt uit een analyse van grote bevolkingsonderzoeken. Vooral een gezonde leefstijl helpt enorm.
Goed nieuws voor wie braaf alle gezondheidsadviezen opvolgt: de kans om dementie te ontwikkelen is gedaald van één op vier naar één op vijf personen. Dat is vooral te danken aan een gezonde leefstijl. Arts-epidemioloog Frank Wolters van het Erasmus MC in Rotterdam analyseerde zeven grote bevolkingsonderzoeken in Europa en de VS waaraan bijna 50.000 65-plussers hebben meegedaan. De conclusie is dat een 70-jarige nu 13 procent minder kans heeft om binnen vijf jaar dementie te ontwikkelen dan iemand die in 2010 70 werd.
Wat zijn de belangrijkste factoren die hiertoe hebben geleid?
“Allereerst is er een betere behandeling van risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals hoge bloeddruk en cholesterol. Als je bloedvaten gezonder zijn, geldt dat ook voor vaten die hersenen van bloed voorzien. Ten tweede is leefstijl belangrijk, er zijn veel mensen met roken gestopt. Er is meer bewustzijn over alcoholgebruik en het belang van bewegen. Tot slot speelt waarschijnlijk een rol dat mensen steeds beter toegang tot onderwijs hebben gekregen. Wie in de jeugd een goede opleiding krijgt, bouwt een reservecapaciteit op in het brein. Als er dan later hersenschade optreedt, leidt dat minder snel tot cognitieve achteruitgang en andere symptomen van dementie.”
Vrouwen krijgen vaker dementie. Profiteren zij ook meer van deze vooruitgang?
“Beide seksen profiteren, de mannen iets meer. Als je praat over het risico om binnen vijf jaar dementie te ontwikkelen, ontlopen de geslachten elkaar niet veel. Over het hele leven genomen hebben vrouwen wel een hoger risico. Dat komt vooral doordat zij langer leven. Daarnaast spelen mogelijk biologische verschillen in de hersenen een rol.”
Wat betekent de toename van toenemende obesitas en diabetes voor de dementie prognose?
“De gezondheidszorg is enorm verbeterd, wat ook een weerslag heeft op het brein. Er zijn veel betere behandelingen gekomen om bloedsuikers en het cholesterol onder controle te houden. Aan de andere kant, als we met z’n allen zwaarder worden, doet dat afbreuk aan de vooruitgang. Alzheimer Nederland verwacht dat het aantal van 280.000 huidige patiënten met dementie binnen 20 jaar door vergrijzing toeneemt tot meer dan een half miljoen. Ons onderzoek laat zien deze toename mogelijk minder groot wordt, áls we de gunstige trend kunnen doorzetten.”
En hoe zijn deze nieuwe dementiecijfers te vertalen naar de gezondheidskloof tussen degenen met een lange of korte opleiding? Maakt het voor armere Nederlanders iets uit of profiteert vooral de elite van de nieuwe inzichten?
“Het rookgedrag van de hele bevolking is afgenomen. Dat is echt een wereld van verschil met vroeger. Ook profiteert iedereen van betere medicijnen. Grosso modo kun je spreken van een brede verbetering. Maar het is ook zo dat bepaalde groepen die zich goed houden aan gezondheidsadviezen over bewegen, voeding en matig alcoholgebruik meer baat hebben bij deze vooruitgang op dementiegebied. Gezond leven is voor veel Nederlanders van dag tot dag een hele uitdaging. Onze regering realiseert zich dat gelukkig ook, en heeft daarom in het Nationaal Preventieakkoord afspraken gemaakt om gezond leven te stimuleren. Denk aan programma’s die begeleiden bij het stoppen met roken of gezonde voeding op scholen.”
Inmiddels zou 40 procent van het risico op dementie beïnvloedbaar zijn. Worden wij de baas over ons lichaam?
“Het klopt dat we steeds meer factoren kennen die van invloed zijn op het dementierisico. Een aantal daarvan kunnen we heel goed zelf iets aan doen, zoals het onderhouden van goede sociale contacten. Andere factoren hebben we zelf minder invloed op. Denk dan aan luchtverontreiniging. Ook traumatisch hersenletsel, bijvoorbeeld na een val van de fiets, kan vooral bij ouderen voor blijvende schade zorgen die het risico op dementie verhoogt. Fietsen is gezond, maar wel met een helm op.”
